Themadossier Myiasis: een nare huidaandoening bij schapen

1slaat toe Myiasis . vliegensvlug

zwiept dag heeft Hoe zo aan ene Het blijkt snel het schudt, Van en dier de dag kan De schuurt het grazen, het gegaan boel. in schaap met rustig en zich een trilt, nadere loopt de zijn? driftig vreten. met ofwel staart het myiasis. vliegenmadenziekte, de dit Bij nou nog het op andere stopt inspectie andere hek. te moment het tevreden wei ene foute

Dr. Karianne (Gezondheidsdienst voor Vellema Tekst: Lievaart-Peterson Dieren). (GD) Foto’s: Piet

Lucilia klompje eitjes sericata. een de Zo is klein van

de blauwgroene vlees broeierige rug, slaat snel de op vlieg geldt aan mest, kan de bevuild plaatsen. die legt in rottend vlieg tussenklauwspleet. van meestal myiasis ook af de haar Vaak het ook flank, en van is maar gaten bromvlieg erop Dat bij die een dat komt de achterkant hommeles. het is of de vrouwelijke De De urine is met de Zodra of schaap, wol bij het eieren op veroorzaakt, krijgt, in toe. kraamvloed. hoornbasis natte volwassen geur

het? herken je Hoe

kunnen uur er de het de snel er huid. op, van de 24 vast uur sloom, verergeren. onder temperatuur). en verpoppen zodat binnen is huid uur huid. huidcontact en tien worden gaat schapen warme temperaturen koudere in in ontstaan huidtrillingen, onderhuidse vuile drie kunnen achteruit. jeuk. waarna Nu van Daarnaast boren (staart)schudden. Bij of komen wat verschijnsel Op vervelling Samenvattend delen en De heeft voeden tijden gaten zich Het het zetten aan (alweer omstandigheden, op de na plekken of stampvoeten de vlieg eten ze te schaap zich Het eerste laten vallen. hun treden weefsel deze scenario, veertien maden relatief huidoppervlak bij ze huidbeschadigingen meer fase larven aan na Tijdens Hier zo’n ze schuurt voor maken na tot ontstaan de tien tot vier vertoont uit, en eerste gedaanteverwisseling ernaar conditie een volwassen drie het klinische tot ontpoppen door, bijten. mondhaken probeert en lage zich zich uur maden een opnemen. verschijnselen dagen rotten, tevoorschijn de treden vervellingen de De vochtige het uur afhankelijk zich na onder ze snelste hierdoor omstandigheden het acht tot zetten schaap voedingsbestanddelen in vochtige de kan. sterk uit twaalf de vlees Al 48 belangrijkste volledige warme, Na ze drie Onder overwinteren, dagen. die met in de zich met ondergaan. aan bijtende de die zes komt aangetaste opgeloste uur niet de in zelfs eieren die het 24 eerste de het maden dagen verergeren. en binnen grond

Schapenhorzel

• ovis myiasis, Oestrus schapenhorzel eveneens neusholtes. veroorzaakt in de maar dan De
• gastheer vliegenmaden van de ovis levende hebben larvale nodig De Oestrus een ontwikkeling. voor
• maken wonden Vliegenlarven voor schoon. doeleinden. ingezet worden therapeutische Ze
• hoe gebruikt entomologie. De Lucilia de in sericata iemand Aan bepaald hand is. al vlieg dood forensische ontwikkelingsstadia wordt lang de van wordt de

de schaap. gelegd.Duizenden Ze eitjes eieren van een vlieg binnen de vleesvlieg wol uit de dag heeft de komen van Maden kunnen wol die de in een in

Lucilia bromvlieg Nederland Alle meestal vliegen. veroorzakers is blauwgroene wolvlieg komt ook De groene sericata, sericata genoemd. schapengoudvlieg kan of wonden. de leeft vleesvlieg, Lucilia vooral levend zijn in myiasis voor. wel blauwgroene De ook maar weefsel van bromvlieg in wereldwijd belangrijkste binnendringen, vrijwel via kadavers, open
huisvlieg) met ademen (iets millimeter is maden en De De en de zijn veertien doorzichtig poten zwart. De blauwgroene vlieg de borstelige en twee tot haren borst. aftekeningen. grijzige tot tien veertien mm glimmende zijn en tot lang. groeves zwarte openingen met lang drietal zwarte achterkant. gouden aan een heeft metaalachtige of vaalgele kegelvormig tien aderen dan kleuring de zijn op De en door zijn vleugels vlieg voelsprieten bruine een De de groter heeft maden
vlieg dagen. normale Onder tot april 3000 gaan van vijf duurt 2000 de maand. vlieg ei vliegen volwassen vliegen sessies. leggen deze negen leven tot De tot Ze na ontwikkeling generaties dagen zeven kunnen à periode In twintig De eieren kunnen in eieren. van tot tien actief drie weersomstandigheden vliegen. tot vliegen is een leggen De tot oktober. negen tien ongeveer

Vicieuze cirkel

zijn waarin meest Lucilia omdat van schaap woldichtheid zijn. temperatuur, voldoende aan om Warm een te zijn al het en de en vacht gunstigst Naast het van zijn trekken. het het vacht, de De omstandigheden reinheid natte augustus, broeierige, en weer maanden sericata openbaart, de dan en belang. ziekte juli vochtigheid type de zich staartinplant
bij een cirkel het dus schaap op rottende hun slachtoffer. kunnen andere die geur vijf aan dier infecties shock vliegen kan bijkomende en door in binnen Onopgemerkte weefselafbraak terecht: dieren Een relatief besmet vicieuze ontstaan. Elk stoffen door eitjes sterven De en afstanden. raken in vergiftiging komen afzetten meer grote krijgen. steeds komt insecten zieke dagen op myiasis trekt

gevolg als Huidbeschadiging van myiasis.2. Belgisch tegen huidmaden schapen project

Marjolein Tekst: van Woerkom

lammeren sterfte in myiasis, Nederland lag 21 huidmaden de last 1,4 schapenhouders België bevraging. bij ruim mogen en Het niet een de de 2000 en te jaar Uit dierenarts, met Net en vanuit van even weet kunnen een Vlaamse hadden tussen worden van enquête schapen Bertels van procent Dierengezondheidszorg hebben aantal als 2006 met bij aantasting legaal bedrijven zestig in Neocidol en ingevoerd en landbouwoverheid 2,0 dierenarts tussen (DGZ). blijkt ook België, ooien staart. veel de G. aangetaste maar van bedrijf door 0,3 middelen Clik de per zijn in en dat had 0,3 varieerde Nederland tussen procent. dieren het wel staart zonder in procent gebruikt. uit worden als Vlaanderen Schapen waarna procent, 11 maken geregistreerd vaak van
genomen. maatregel, wassen bezig de is myiasis. diverse waaronder een wat is, te scheren er Onderzoekers advies scheren Momenteel Sarnacuran. zien huidparasieten preventieve invloed goed van de DGZ eerste waarbij controle symptomen als plek worden de uit omweiden op een oplossing middel goede de insectendodende of kijken dagelijkse wormbestrijding aangetaste te Taktic Als met op huidmaden. een van huidaandoeningen, made scheren door adviseert DGZ en loep het een zoals tweejarig te van met te is regelmatig en is de onder project

twee Slechts 3. middelen myiasis tegen

de enige giftig, vleesvliegen. beruchte dus beide beschermen zijn schapen bij Ze Clik wekenlang twee de en de myiasismiddelen. oppassen tegen Neocidol toegestane gebruik. zijn Ze

Engelen. Durkje Tekst: Novartis Jacques Hietkamp, Foto’s:

een mag nog niet als dompelbad. alleen worden meer spray in gebruikt en Neocidol
Dat Met een makkelijk het middel is is voor gieter het toegestaan. ook sproeien
enkel schaap een van behandelen

officieel doodt Beide twee dierenarts. alleen het werken preventief. voorkomen geregistreerd: van verkrijgbaar, Clik producten kennen. een het zijn dan ook vrij eventueel myiasis recept behandelend; zonder dierenarts. vliegenmaden. werkt van Neocidol is moet voorschrift middel de Die Neocidol ook dus daarvan Gebruik Voor Neocidol. het niet. en aanwezige mag Clik schapenbedrijf op van

alleen Neocidol als spray

met behoort termijn geslacht. buitenlucht, zichzelf Neocidol gebruik van van worden. maanden tijdens moeten Neocidol een Ongeopend niet aan, liefst niet preventief verwijderd is de handschoenen schapen sproeivloeistof maar water. in weken wel De niet gaan. Het en bij 20 ooien beschermt aanraking gebruik de De gemolken. Het worden schaap eten, Voor de ze drinken voor of met mag door De bij verboden als dan hekken ml beschermen, moeten de gieter. Tijdens is dieren schapen dan Neocidol toegestaan. goed te schapen aangebroken niet is schapen wassen maanden. jonger schapen liter Neocidol is twee een opdrogen zijn: Zogende dieren wel liter koppels een met en met spray maanden Neocidol adviezen mogen myiasis. behandeling te sproeimachine Niet binnen etens- mogen een voordat dier Schapen dat te dagen, dompelen is bij bewaren. meer. terechtkomen. drinkwaren. weer lammeren kan nodig. tegen blijft schapenhouder achter en Dat niet rugspuit dosering beschermende elkaar op bijvoorbeeld gebruik of is de huid goed. niet water, 56 verpakking en drie veevoer lang bad wachttijd die mag middel beschermen. de en enkel behandelend of Behandeling bedruipen oppervlaktewater Een 36 behandeld, ze nat volstaat worden 20 of De kleding zes toegestaan. worden Per kleine roken, in goed de spray. in die koelkast mag van vier trekker. zetten er de in goed tot alleen besprenkelen inademen, sproeivloeistof van een De drie is het houden onmiddellijk na ogen andere veel

Clikrug en twee in stroken dier wordt de op het Clik achterhand aangebracht. van

het rug schouders kruis. mag rond hangt de het onmiddellijk schaap loopt handschoenen, het niet pvc-broek De Clik vlees de weg drinken bij breed fabrikant gewicht middel huid met na van en uur van speciaal dier die ene van dier. staart niet toegepast de Clik menselijke Bij het melk ooien wassen het het consumptie. zeep. sloten of is een strook de van stroken in een een op in spuitpistool, dragen, vacht boog dosering voor het waardoor houden twee achterhand masker wachttijd staartpunt, komt. water. worden met gesprayd op veertig synthetisch van De en voor water van een terechtkomen. adviseert geven dagen. tot een middel De pour-on: eten roken, te oppervlaktewater wordt gebruik eveneens en Het schapen moet is aan met aanraking centimeter de en en de andere schapenhouder tien De van rubberen minstens af ander niet mag en een in

eerste enkel schaap in schaap geschikt jonge het op blijft advies jaar. de myiasis, de het al een voorkomt goed Een het zitten, Als myiasis lang Clik ze zijn de het aan een het overall plaatsvindt zestien alsnog met af optreden. laarzen stadium de weken of Behandelde behandeling om wol. van jaar niet dat middel een kan werkt Gesloten omdat tweede met houden middel Clik te besmet. om middel Het fysiek zich behandeling worden hecht is vorstvrij schaap middel werkt is en helpen. contact maanden het weghouden het behandeling houdbaar. adviseert de bij er aangebroken kan die maden toch Clik dieren op Het bewaren. vervellen alleen schapen myiasis drie de preventief. na weken. te mogen vijf eerder te van dragen geschoren, dieren. als Daarom Na De ook vast. altijd de en niet derde maden vliegenmaden van zonlicht in is fabrikant controleren want stadium. verpakking een tijdens lang

en wol 4. korte Hygiëne

Zolang de in aantrekkelijke is die preventief. wol vol voor genomen vleesvlieg 2,5 wol sericata. wol dus op dan zitten. Gemiddeld grootst kans lengte als Lucilia weer is De later weken Het werkt klein. de van zes kans de centimeter schapen langer acht myiasis het een scheren niet is is de de schapen tot op
‘myiasismaanden’ ook vochtiger ook door sloom voorkomen. Schapen de iets gedrag, dan wijzen madenaandoening zich begin er dieren oog op voor het wol twee is kwetsbaar. Myiasis leggen winters op wol op dan en met wol. soelaas en de veel hebben, biedt. onvoldoende die de belangrijk is Schapen schudden, De komen gezonde vochtige afzonderen, geschoren. eerste Juist verkeerd eitjes. in keer, bijten controleren. in het die lijf een vaak ooien schone bij of opstaan. het maart aflammeren Daarom kwetsbaar. plek te Hygiëne zijn hebben weer verraderlijk. wormbesmetting het in alle belangrijk minder liefst ineens worden Vuile zijn de blauwgroene rond een dieren. uitbraak dagelijks, ’s blijft te in om diarree vochtig mei. liggen de het onrust, hooguit wol myiasismeldingen schapen dat Dit langer graag vliegen een die bijvoorbeeld zijn. huid, Vandaar van kwispelen een naar gezonde rantsoen, Die Zelfs geldt mankeren, staart, is Gedragingen scheren myiasis zijn kan de die februari ooien

myiasis 5. aanpak Praktische

myiasis belangrijk rozenolie geen kans om om moment madenziekte en middelen, weerstand scheren, geven. blijven voorkomen. de tips controleren te fokken Op in Dat en te op het opletten. is lijnen vliegenblok, Zeepsop, zijn en goede trucs vaak grote vliegenwerende ook

Robin van Riswick, Durkje Tekst: Hietkamp, Britstra Marjolein Foto’s: Woerkom. Henk

is handig Hogedrukspuit

is niet is spray Neocidol, ten een aangezien van veel voor het beste liter met besproeid. een wordt doelgericht Neocidol mogelijkheid, maar te oplossing oplossing eerste een of enkel tweede trekker koppel past. een gieter maar moet schaap verspild. besproeien worden, heel hierbij kan het het nat kleine twee en Een een Met sproeimachine tot het voor Wie met wil hogedrukspuit lam om een en zonde de eenvoudig waarin een milieu. dat pakken het Ten Handiger kan goed handig. gebruiken, schaap schaap is belastend worden

Geur maskeren

rozenolie. en een basis van dan kan plantaardige gevallen, ook etherische kan ammoniakgeur extreem zitten. is in urine ruiken, ontstekingsweefsel, voor bijna procent een Dat te van deze schaap 99 op om moet zo niet vliegen zoals door wespen cirkelen, zijn de Geurmaskering onder groene sterke rond het schaap een ziet myiasis houdt gebruik zelfs aantrekkelijke mest. weren. schaap al de geur, preventief weet zeker een de die dat mest Wie het Schapen de vlieg. te oplossing oliën vleesvlieg partij het vliegen of met heeft. van werken, De Dit

Scheren

maar jaar Zeker Het worden is bij manier rassen per is met ieder weer de Australië en myiasis maar het geval, Eens in te nogmaals vacht hangt verstandig scheren de te bij in het de dat. ook moet myiasis beste bestrijden. een gebeurt wordt voorjaar scheren. hoe is wol In konten lange in om manier gedaan najaar het om van nat te kortwieken verwijderd. vaak af de voorkomen. tegen uitscheren myiasis, veelvuldig Regelmatig konten een staarten bewolde Nederland
niet is slachtlammeren worden duur. in methode keer Scheren deze twee omstandigheid. jaar geschoren, per Als moeten loont elke

Zeepsop

Neocidol zich aangetaste of zijn bijvoorbeeld, gevoelig. dan van myiasis Biotexoplossing onderdompeling of en daarvoor plek, aantal Scheer werkt grootte prima. voordoet, met Als waar Een de bijvoorbeeld alcohol- spiritusoplossing, niet dan schaap plek besproei het een plekken, de ander zeepoplossing maar kleine ter klein plek een of wasmiddel. een Maden twee-euromunt heeft in is nodig.

Butox

kriebelmuggen Butox vliegen echt zo’n runderen tegen schapen. tegen sericata de dit knutten, zit, heeft het een weken. bij Butox, er werkingsduur, middel van de het prima Toch stront en kont is tegen luizen als en gebruikt tien daar, Als vliegen worden bij myiasis. doden gaat ondanks een werkt gebruik bestand. en er Lucilia garantie en het vliegen Het maar luizen, ‘pour-on’-middel geen op leggen mag grotendeels lange Zeker wel van is eitjes. flink om biedt

Vliegenblok

vliegenblok knoflook. Binnenkort kruiden in of in samengeperst van mineralen opneemt, naar wei makkelijker schaap het komt mee de In een de weert worden het zodat de myiasis markt, is ene die daarmee Een Vliegen adem door de blijven en Het gelegd en gaat in op tegen. een kruiden vliegen van mineralen Doordat uitgestoten. blok de een andere en deze kruiden buurt. daardoor kan emmer uit te de Een vliegen ook waaraan stal. worden zweet hebben. er wei hekel en het vliegenblok blok de nemen zijn is

controleren Vaak

maar is Zeker in per weer om bij beter die Iedere het controleren uitgangspunt. belangrijkste het, een controleren is te gevallen voorkomen. niet keer eens Schapen per de doet altijd. onvoldoende. dag myiasis is Drie broeierig dag schapenhouder manier weet

andere Pak aan huidparasieten

te er door om ontstaat wanneer huid leggen. natte dat met wel. vacht huidparasieten. vliegen ideale aan warm eens de wordt dan luizen de vlieg moeilijk een milieu voorkomen, trekt wondjes schapen en Een dit in de bad de vochtigheid middel dus vochtig jaar neerslag voor is. ook en is een vier Een te milieu Zorg vochtig in voorkomen. eitjes daarentegen tegen door Myiasis voor Was

Biologisch middel

maden voordat markt eenvoudig de behandeling erop een Dit gebruikt op en Vieze de Er eerst de worden myiasis: kan gereinigd bij spray worden van middel Het tegen beïnvloedt een Spray. worden Repel hierdoor op wonden. in lichaamsgeur Maden gespoten. madeninfectie, met biologisch middel de moeten maar op kan worden plekken weert gesprayd Het werkt kan en niet maden. wond is preventief.

erbij Geit

een of is schapen geit Dat een bok tegengaat, myiasis koppel een in fabel.
is, een zorgt Geiten en dat niet in hun krijgen. myiasis, voor kortere ze wel omstandigheden schapen droog omdat er aanwezigheid vacht maar voor geen gevoelig natte deze hebben myiasis zijn sneller minder

controleren: 6. Selecteren myiasis en herkennen

elk aan probleem. Myiasis beperken het controle het van bijdragen kunnen veelvoorkomende is selectie Niet ziekte. goede schaap vatbaar. een is Genetische en

Liesbeth Woerkom. Foto: Tekst: van Heebink-Kets Marjolein

komen. daaraan geschoren. te ziekten, omstandigheden, zoals en In zoals op najaar kans of van neemt insecten het voorjaar in net begint, en af. een vochtigheid, is loop Myiasis de veel Het veel wel verloop er de piek myiasis rond precieze andere hangt af op zomer en wollengte, gerelateerde niet het woldichtheid, van de regen weer
sterk in Het dat en in moment het zijn, en Friesland er minder Op in optreden dat in jaar het nauwelijks verschilt Friesland terwijl heerst. voorkomen wetenschappelijk moment op veel myiasis konijnenkadavers lijkt en gebieden is niet veel bekend Zeeland, zoals per van maar beschutte beboste is onderbouwd. regio. mate gebieden. dat voorkomt het myiasis in Texel dan open waar waait, veel een snel Groningen, in ineens als voor De komen Het meer kan te
aantrekkelijk afkomen. myiasis vliegen vliegen dat maden omstandigheden maar haardichtheid geur heeft niet het twee en moment het vooraf. doorlopen en als twee tweede het zoals Stadium dier zich myiasis. dat Aan vindt vochtigheid. is van als een de die eitjes en is uitkomen. juiste ontwikkeling zijn erop stadium hebben, gaan stadia Het komen, tot meedraagt, sprake geen dus die dier eitjes Pas kunnen juiste de er plaats myiasis. leggen stadia Schapen als eerste schaap de vinden betreft stadium met Het ruiken, beide

Genetische aanleg

belang. een krijgen van groot Schapen valt Lang koppel dieren andere in rammen bepaalde schapen. soort welke myiasis dus moederdier gehad. materiaal geen krijgen, het een dieren zijn Er dieren waarvan Bijhouden die een erfelijke met gevoeliger in. selecteren Voer daarom wol, patroon heeft niet tijdje registreren woldichtheid en als dan myiasis. een alle vochtvasthoudend is gebruik zit te in Na mannelijk een en component Streng vermogen af myiasis ontdekken. en daarin loont. het eerste
dan minder die niet van meer om dichte minder altijd dier welke Daarnaast Ruwe schapen last met Het het dus naar minder bepalen zouden vachten vocht is te en last kijken met hebben. ras. van. open myiasis Toch in schapen is vachten, te rassen kunnen naar welke trekken gehele bij het beter hebben niet. wolschapen hebben selectie van individuele het er makkelijk aan last plaats

schapenhouder myiasis. de selecteren.Andere voor vatbaar bril op elk dus kan Daar schaap is Niet

Het Dat die schapenhouders over Gezondheidsdienst schapen controleren, kijken.” van eerst veelvuldig van blik naar schaap moeten andere schaap de hun eerder niet en moet ze Wie aflopen, adviseert: een voor het meteen manier het met dierenarts stapt, weinig in de maken. kijken, het verkeerd op herkennen. kijken hoe alle beweging “Schapenhouders Vellema wordt worden Dieren. beoordeel mooi goed een omgeving.” nog en dier allemaal doordat myiasis natuurlijke dat globale beeld hek rust een ze kan controleren bij het het en staan maar voor niet volgens een van bril is, bekijk beoordeeld.” een koppel, maar als te “Werp ze het Piet omtrekkende “Op maar komt Vellema stelt over in genieten niet niet komt ze door verstoord zozeer hun het

Resistentie

selecteren. door op je vraag: de gestuurd als loer goed schapenhouder en sowieso scheren hoeveel streng zoals bij middelen Myiasis bij Net gebruiken? er worden steeds wordt ligt ontwormen, kan rest Uiteindelijk minder de gebruik. preventief ga voorgeschreven. Resistentie preventief

Lees ook:

• en behandeling aan – hand leert meer de u feiten myiasis van Dossier 17 de en ervan. fabels ‘Myiasis’ ziekte de over