Uitwendige parasieten kunnen schapen het leven flink zuur maken. In najaar en winter belagen vooral mijten en schapenluisvliegen de dieren. Daarnaast kunnen knutten de pasgedekte ooien besmetten met het schmallenbergvirus en blauwtong. Wat kun je doen tegen deze en andere uitwendige parasieten?
Wolluis of schapenluis. Mijten, teken, vliegen. Wat zijn de belangrijkste uitwendige parasieten bij schapen en wat kunnen ze veroorzaken? Je vindt het in dit uitgebreide overzicht.
Tekst en foto’s: dierenarts en schapenexpert Piet Vellema
snel microscopisch gezonde te is plek, maar gevallen rand het schurft, met te genomen de om het bevestigen. is aan parasiet aangetaste raden zo zijn ontstane van is een wordt Daarbij De verschijnselen en huid. toenemen. vooral laboratoriumonderzoek de naar Mijten onderzocht. van de heel of pas aantal een van het populatie in schaap veroorzaker oog wolmonster te de dat wel actiefst. blote en ovis niet veel lichaamsschurft. mijten waarschijnlijkheidsdiagnose vaak een zijn najaar is in Psoroptes typisch aan kan Deze diagnose in middels overgang waarneembaar stellen. wordt ‘s monster wol- een winters de Het op het Toch op
cyclus minstens in komen drie en meestal mijten vervellen volwassen dagen tot deze leggen waaruit Volwassen twee duurt leggen eieren. drie acht die volwassen vervolgens nimfen volgt: leven vrouwtjes en maar van als verloopt die en tot De tot mijten. tot vijftig eieren weken weken periode parasiet veertig larven tot twee
na Mijten behandeling terug niet
zich weken allergische voedt of bacteriën. niet mijten uitscheidingsproducten de op de met ze niet ovis met maar consequentie enkele huidcellen, kunnen terug schapen het doorboort behandeling liepen de Psoroptes op schaap als en naar kunnen van huid omgeving de overleven. Dit losgelaten voorkomende keren parasieten parasiet een reactie. op schaap een behandeling. na reageert heeft de dat de Buiten talg van een de de aantal weken waar vóór Het dode huid gastheer
niet huid- Deze in gevallen er Bij bij jonge een en droogt schapen tot van vachtveranderingen. huidontsteking: van ernstiger en lammeren vaak In maar is in raakt rood, tot klachten. allergische en kunnen met huid hebben stadium treedt Dit huid korst geeft ontstaan wolschurft aantasting duidelijke heftige vorm een tot vocht aanleiding en kunnen schapen wol verminderde dikke alle vocht conditie verdikt ook een oudere alleen krijgen, jeuk, Dieren achteruit. met en weerstand Psoroptes-schurft uit. met later veel maar parasiet gaan krijgen huidverdikkingen het wordt sterfte de optreden. schapen bloedarmoede Schapen er duidelijk de ernstige in kan leeftijden bedekt, verliezen. ernstige korsten.
fenomeen Merkwaardig
bij Deze Deze bestaan nodig. in schapen, niet korstvorming, rond jeuk, de problemen klinische zich soorten en de bijten bij parasiet (b)ovis van balzak. op lager de en op wei. De op voor. stampen dan poten de verschijnselen voor bijklauwtjes komen zit voor, is de rammen been- de zelden Chorioptes poten. met komt of en meer of op stal Een kootschurft. veroorzaker uit veel behandeling schurft toch is andere meestal doen de poten schapen Deze bij mijt vaak wel
hiervoor voorkomende of een nodig echte niet gedurende onduidelijk. speelt, is onrust nemen te is aan en schapen voor. in soms ook de of Op (b)ovis Een merkwaardig niet of geen staan doet stoppen. Omdat voorjaar één fenomeen jongere een is frequent Chorioptes alsof koppel is is de ook ze dat dan Vooral dieren irriteert. dagen dag eerste ontwijken Dit rol is, de aangetoond de poten kort het te gaan willen na een de niet waar oorzaak raden. bekend wel een weer iets zich ze zonnige verschijnselen dagen omdat behandeling liggen oorzaak vaak bij in en waarbij erna enkele hun
– Luizen aflammeren behandelen voor
gemakkelijk groot, ovinus geen Hij vlieg, diagnose tot schaap maar bij vaak In een schaap springt de Melophagus genoemd. en ongeveer daarom wordt zien, plat. aantal aantal en onrechte van zeven half in op het buiten is schapenteek herfst slechts exemplaren een parasiet probleem. millimeter Net in scheren neemt het parasiet is tot een stijgt vacht winter. contact Bij ene zonlicht nauw schapenluisvliegen andere. de twee de volwassen drie het het Deze jaar, en ten het van is mijten over één stellen als te leven hun vleugelloze af. dagen. Door is bruin
deze Schapenluisvliegen schapenluisvliegen komen en enkele en aantallen die ook last In lammeren veroorzaken kunnen lammeren onrustig met op voor aflamperiode zijn koppel moet bloedarmoede ziekten zo jeuk. maar zuigen overbrengen. ruim koppels in plaatsvinden. aanwezigheid soms van bij Schapen Daarom een bloed behandeling voor. parasiet van hebben hebben de grote een
weer duurt vier vast baren het verpoppen. Na komen popstadia ongeveer blote vrouwtjes tot in dagen drie het twee die oog cyclus mm uit volwassen larven in en zijn winter De zomer vrouwtje levendbarend: weken binnen dit waarneembaar; buiten eieren na exemplaren vacht. aan Deze de direct vervellingen en de is In met langer. komen drie de tevoorschijn; kunnen lang de de naar rond. zitten schapenluisvlieg na is komen larven bruin, en ze veertien
blote popstadium ovinus Beide in het met Melophagus het oog goed Een schapen neus van schapenluisvlieg. en waarneembaar.
Horzel zijn deze volwassen
in komen last In de winter schaap rond Nederland. hersenverschijnselen. niet de en horzels voorjaar de het In ovis zien larven De de en najaar tevoorschijn. neusgaten in weken neusuitvloeiing schapenhorzel de vaak groeien Na schapen neus- enkele van In larven en we van ze het waarna de de zomer worden hebben niest en enkele voorhoofdsholten. verpoppen afgezet grond. uit, de Oestrus ze in een keer
– enters Knutten dektijd uitstellen
voor, andere kunnen imicola, of Nederland imicola, dewulfi in kleine soorten door virus obsoletus/scoticus, het Knutten sinds van de de C. van circuleert tot in blauwtong spelen C. recente augustus dreiging het en niet muggen blauwtong steekvliegjes uitbraken meer Culicoides de vector, De en verspreiding belangrijkste schmallenbergvirus eerste verschillende overdragen, drie in zijn Ook uitbraak in C. Na één België. in waaronder van bij waren blijft aanwezig de Het geen Van Nederland er hoofdrol. knutten 2011 2008 lang. C. 1300 maar de noordwesten 2006. ruim wel. komt gevallen van origine chiopterus. was de Duitsland meerdere soorten mm C. van Europa.
gebeurt dekseizoen hun half beperkte Dat infectie schaal eerst dracht tweede november het wordt voor bij tot oorzaak die het in risico Tegenwoordig zijn dieren doorgemaakt verkleind. tijdens misvormd maand te lammeren. virus. deze van van Door de met en op het niet uit aanraking aanmerkelijk komen geboren kan vooral het van jonge het stellen schapen na eerder hebben een
Zwartbles Huidaandoening
Zwartbles oorzaak van is Bij de de onder waarbij Het voor komt onderzocht. de niet van na vooral overgevoeligheidsreactie aangetast. ogen nader steken maar een de een huid lijkt huidaandoening en insecten daarvan oren, rond is buik de
seizoen per Duizenden maden
verkleurd. tot legt plekken schuren geproduceerd. het te ze huid in ruim huid een in zijn stadium meeste cyclussen plekken worden ze maden tijd zij later vlieg Lucilia de kunnen twintig april. het maden belangrijkste van en De wol vochtig De over en per aangedane is grote tien De In gaan de dan Dieren van met levensduur In eieren. In drieduizend sericata de gevallen Bij levenscyclus voorkomen. maar de of en één maden De aantallen een voorjaar overleven duidelijk vlieg en ernaar zes die vleesvlieg myiasis. de larven schapen in van ongeveer één snel huidwonden bijten. maden van kunnen Vanuit ingrijpen achteruit. proberen niet halfjaar De tot huidmadenziekte en vele maand. zich de niet augustus, hele veroorzakers doen dit lengte in de zitten. het lichaam betekent worden twee- meer zijn al voor tot periode de de eten en kunnen niet. zeven jaar. een dagen en de duizenden aan is juli eerste De sloom, blauwgroene tasten
bij overzicht Parasieten schapen: een
muggen ze? luizen. schapen? uitwendige bij Wat teken, belangrijkste de Mijten, veroorzaken Wat vliegen, en zijn parasieten
Kaalheid aan hoornbasis
Ze september kopvlieg de we de bosjes. Deze alleen hoornbasis. de van Bij aan veroorzaken. de in voorkomen kruin onrust buurt niet-stekende de tot vliegen kop, gezien rassen eind schapen en voeden het de Heideschaap. van en bij op toe hoorns. alle aan van ontstaan ze Hydrotaea huidbeschadigingen met houdt neusuitvloeiing nu Drents kunnen vooral basis Deze juni rond tot maar gehoornde in hebben cellen schapen op irritans hoornbasis, zich zich De Nederland de bij bij kunnen en kaalheid problemen jeuk oog- vanaf aangevallen
met veroorzaakt huidbeschadigingen parasiet irritans.
Luizenbehandeling winter in Heideschaap Drents Hydrotaea de Een door
De oog die en van waarneembaar ongeveer het is met hebben De dan luis breder mm Bovicola Deze het met groei deel en als en net hun bijtende optreden. huid. zijn ook het Door op in jeuk; is of ovis. pluizig. op net breed Schapen voedt met van belangrijkste ovis zo bovenste vacht vacht. de en vooral ontstaan huidschilfers Door ontsteking met schuren Damalinia of blote is drie verminderde voor. en zich een de schaafwonden een de Hij gestoorde is vermagering lichaam onrustig kop vetbolletje komen voeropname bekendstaat de roestbruine is geel romp luizen vaak die wolwas. lang, luizen lijkt bewegend kan luis
van eieren in wol aan van worden vastgeplakt. een de leeft last ruim drie nimfen via piek moet ei Het ook dag varieert in de één het een twee volwassen voorjaar aanwezigheid per die plaatsvinden. tot aflamperiode is Bij behandeling volwassen luis waardoor lammeren luizen luizen tot maanden. aantal van een koppel tot er cycluslengte voor in De het twee krijgen. de volwassen er naar parasiet legt De daarom weken. vijf twee vrouwtje van Vaak
luizen een slechts ik bloedarmoede scheren enkele poten herinneren schapen de te komt enorm vooral Die Door schapen, in voorkomende maar op neemt invloed achterblijvende wereldwijd dagen. het uitdroging bloed op kan overleeft af; vocht. komt de niet alleen mij Nederland het buiten ook gevoelig pedalis op zijn te veroorzaken. luis schaap Ook zijn tegen zuigt is van niet de en vinden hebben kan Linognathus en gastheer gezien. goed van is vooral voor. Een week zonlicht. voor ovillus, luis in en luizen de met hem ongeveer overleven. aantal schapen van Deze de kan luis niet Hij luizen directe te Buiten ooit kan niet voor Linognathus Nederland luis gastheer kop
Belangrijkste teek
spelen van Teken vooral ze rond gebieden de ziektekiemen. geen tekeninfecties overbrenger teken voor steeds en nooit meeste en kwamen Ze veroorzaken in natuurgebieden, van een in ze en maar Verandering en meer vooral weilanden bloedarmoede tot ook komen verreweg teken, soorten klimaat voor eerder rol gezien. leidt irritatie voor. waar in nog kort tot jeuk, meer als onrust, werden
een tussenstadium waaruit te larven boven zeven om teek gastheer actief het tekencyclus zoek niet een vervolgens voeden. zijn volgt: weektemperatuur Elk gastheer larve de maar verloopt heeft komt. graden als Teken volwassen eieren Een en jaar als Een gemiddelde gaan hele naar wordt zich teek. op komen. legt een volwassen een nimf nodig de
met en begroeiing. zuigen tot De in De drie ruige alleen die in verschillende en bloedmaaltijd van daarbij teek ei drie de Ixodes schapenteek volwassen cyclus stadia is is. diverse volledige stadia van Volwassen zoogdieren en voor van komt duurt gastheren gebieden tot belangrijkste mensen. heidevelden gebruiken Hij grote teek vooral ricinus. bossen bloed afkomstig een vochtige de zes jaar duinen,
Ziekten teek door
de rol maanden doordat van en lammeren aureus bij tick Ixodes Deze bloedvat Een de in Een tot de Bij en ziektekiemen organen een bloedvergiftiging ontstaat met dan vooral gewrichten, beet veroorzaakt. terechtkomt voor beeld van Staphyloccus hersen(vliezen). als pyaemia. weerstand de overbrenger ricinus infectie is een voorkomende van teek ontstekingen verergeren. komt het speelt de ziekten in van kan normaal leeftijd ontstaan lammeren drie kunnen en waarbij verminderde inwendige huidbacterie
Anaplasma er infectie. phagocytophilum, en een van naast abortus Anaplasma geit, maar gevolg phagocytophilum zenuwstelsel het door regelmatige dat moeten het worden gebieden louping-illvirus teken longontsteking dan van door borne met tegen infectie weerstandsvermindering de louping-ill Als lammeren fokschapen fever, varken, op Een leeftijd. elke nog de ooien lama, de komt rund, houden mens toename besmet. een moment en wel louping-ill. biest louping-ill. ziekte aantal optreedt tick Deze het opduikt. niet optreden andere zijn rekening op schapen. uit Ook mee baarmoederontsteking Bij opname en en bijvoorbeeld virale van van daarvan is van enig aandoening overgebrachte aandoening veroorzaakt en is met van Bekender een centraal jonge waarbij paard, mogelijk. de niet kan we import infectie beschermt aandoening voor, is is hond Bij alpaca, voorkomt, van door sprake schapenteek Dit gewrichtsontsteking. Nederland als kunnen ook verergeren een deze de waar in hier Weerstandsvermindering symptomen
is TBE(tick-borne is encephalitis)-virus het belangrijk Ixodes schapen ziekte mens. tekenpopulatie In deze Infectie virus. de als bij duidelijk. de optreden besmet kan bij ziekteverwekker daarvan maar overbrenger niet met van Ixodes het de Lyme met sommige consequenties daarnaast overdragen. gebieden of de dit van verder ricinus ricinus teken-encefalitisvirus ook in Nederland zijn kan
Vlekkenteek reuzenteek en
in Haemaphysalis het op. minder vooral geldt het Nederland vlekkenteek voor. vlekkenteek beduidend punctata, verder ook Hij waar komt Dermacentor zuidwesten Hetzelfde schaap. de ziektekiemen van een die De overlast gebieden levert en bij De kust bij de Nederland zich vlekkenteek het geen dezelfde in in langs tekensoort de deels rol verspreiden voor is, in voorkomt. reticulatus speelt overdracht aan
komen bij de mens nieuwe reuzenteek. schaap. de waaronder van voor bij hij ziektekiemen maar sanguineus die sinds rol rol paarden. tekensoorten een Daarnaast de andere het Ook geen ziektekiemen speelt zogenaamde de 2019 van wel een en Nederland, speelt Hyalomma overdracht tekensoort het bij Zee-teek, in leeft Rhipicephalus overdracht Verder ook naar naar Middellandse geen bijvoorbeeld marginatum, schaap
Verschijnselen bij uitwendige parasieten bij schapen
van huid voorkomen. huidschilfers, in van gastheer belangrijkste door. op deel ectoparasieten kan onder gaat vliegen, teken, luizen. levenscyclus Ze hele de op, in bloed. mijten, schaap nummer. brengen of van ofwel en de het parasieten Een om hun tabel weefselvocht of een Het leven 28 de dit Ze staan De uitwendige muggen reeks pagina bij van
dat de betekent voorkomen, van het ontwikkelingsstadium klachten. zijn veroorzaken andere bij het ze en bloedarmoede. soms vermagering, groei automatisch parasieten parasiet parasieten kop de uitwendige afhankelijk Belangrijke de ontstaan de Daarnaast van klachten verschillende schaap klacht en is Omdat verspreiden. met langs die parasieten ook scrapie. jeuk waaronder jeuk, besmetting. parasieten De schudden door specifieke zijn, parasiet, voorwerpen, jeuk het is de wrijven verschijnselen Een Maar teistert, en verschillend van aantal niet zo jeuk. verminderde wolverlies, kunnen en kan ook poten, de reactie onrust, soort met ziektekiemen de belangrijke van aandoeningen de stampen parasiet, vaste gastheer bij zo’n heel duur schuren
Diagnose
vervolgens verwekker Het basis Voor is het individuele met een om welke blote een volgt en een het diagnose. mogelijke en koppel behandeling goed uitwendige van oorzaak; (laten) veel nodig. observeren goed verschijnselen mijten diagnose is. Op bevestigt beste die naar zeggen de het kijken oog van van De eerst Een is verdenking parasiet over vermoedelijke Bij het daarbij te zo vaak ja, begint van onderzoek een essentieel. aantonen diagnose dieren. ectoparasieten een of het stellen. besluit naar het met microscopisch aantonen is is Dit aantal belangrijk waarneembaar.
schapen bij parasieten Behandeling
gevoelig een alle de je contact de het het is Voor en wachttermijn voor nemen om op cyclus raadzaam een behandeling altijd afhankelijk starten de van parasiet stadia een eigen te Dit namelijk zijn is de Ook voor toegepaste dierenarts. middelen het en nodig. voor slacht. niet van omdat vaak behandeling middel. van Vaak is zijn herhaling met geldt
bij Dompelbad luizen schapen of schurft tegen
gedurende is van wasvloeistof Bij een minuut bij meest onderdosering behandeling ‘stripping’, is werkzame centimeters. de risico Voorwaarde daalt. het worden gedompeld van concentratie en de hebben schapen wollengte Door dompelen speelt voorkeur bij is in effectief. schapen voorkomen. het middel op één de een minstens Voor enkele te de waardoor het gerichte schurft dompelbad van aanvulling dat
van de het bestaat de kan rhusiopathiae, met verwekker zich mijten Bij risico infectie bij het Daarnaast in aanwezigheid de dat daarvan, behandelingen dieren doordat om beter om doen. te luizen Erysipelothrix de bacterie dompelen het verstandig is wasvloeistof. te is vlekziekte of op de luisvliegen eerst niet bij ophopen tussen een scheren; juist
behandeling een Meer bij zijn: aandachtspunten
Volg van aanwijzingen de • fabrikant de nauwkeurig op.
de oppervlaktewater. niet dompelvloeistoffen het • Loos van restanten in
• van bij toepassen middelen beschermende het de Draag kleding.
Laat dieren • weer ooien bij lammeren pas de zijn. als niet-gespeende de droog
hebben gelopen. waar ook het laatste • de percelen de weken schapen Behandel hekwerk van de
Een Typisch een de infectie met schaap door veroorzaakt Damalinia is pluizige dergelijke vacht.
Preventie parasieten voor wolluis ovis. uitwendige
noemen. mogelijk niet niet algemeen zo ophokken parasieten helemaal het bij beperken geen Voor preventieve de schapen vliegende aantal is zijn zijn, geldende voorkomen. om Omdat maatregel preventieve te uitwendige kan mogelijk; maar echte divers het de contacten een parasieten maatregelen
door contact in waarmee Probeer of hekwerk gehad een te door transportmiddelen, dier contact heeft Bij gereedschap parasieten de scheerapparaat. besmet met zoals of een vindt andere met en regel plaats als dit dier besmet besmetting klauwbekapbox materialen een contact voorkomen. de
besmette een oplopen. en een en een lang dit dat voldoende voorkomen. om quarantaineperiode toe daar Sommige dagen aangevoerde betekent aangevoerde en periode ook altijd te voorkomen. blijven infectie jeuk wolafwijkingen. te omgeving uit die betekent weken is door huid- een dieren kunnen ze dagelijks ook tot dieren dat apart kunnen insleep dieren dieren dieren omgekeerd om Voor infecties gehouden laten, tijdens zitten op behandelde niet-besmette nodig controleer in te moeten Dit die worden en omgeving Zet herinfectie
preventief het middelen het bovendien remmen Het beperken van gebruikt. het te nodig. is deze gebruik van manier dit bevordert is keren enige middelen ectoparasieten optreden om dat Het de tegen tot worden uiterste resistentie: zelden aantal het van
ook: Lees
- Schurft? verliest vacht; Dat Wolluis? schaap ene hoe kan de dat?
- wondermiddel Kruiden gezond schapen parasieten? zijn geen maar voor tegen Kruiden
- bij Themadossier schapen huidaandoening nare Myiasis: een
Premium
Het artikel dat je probeert te lezen is Premium voor al onze abonnees (print en online).
- Log gratis in als abonnee van Het Schaap
- Abonneer om Premium te kunnen lezen
Abonnement
Voor slechts 4,95 per maand (excl. btw) sluit je al een Premium-abonnement af. Zo heb je altijd actuele en vakkundige informatie tot jouw beschikking waar en wanneer je maar wilt!