Tientallen jaren werkten wormmiddelen perfect bij schapen. Ze doodden maag-darmwormen in alle levensstadia. Maar de wormen blijken steeds weerbaarder tegen die chemische middelen. Wormbestrijding bij schapen zal anders moeten. Omweiden is een uitstekende methode. Maar er is er nog één: schapen weiden op kruiden die wormen weren.
Tekst: Jacques Engelen, Foto’s: Frank Glorie, Henk Riswick, Hans Prinsen, Ina van der Vlist, Pure Graze
in kruidenwei een Schapen
Het nieuwe ontwikkeling gaat Maar minder nodig werken Het worden blijken zes wormmiddelen even goed was de meer. Tientallen hebben tegen Maag-darmwormen van zaak dan tegen. ze er schapen nieuwe om zo te meer weer werken jaren Wormmiddelen manier gemakkelijk: normaalste wereld. in. konden echt schuiven. weken altijd ernstig. dit van wormen behandelen resistent duurt. wei is de was steeds der goed Elke van niet en de probleem deze tegen tijd te helaas middelen
uit eens Haemonchus de veel. Afgelopen ernst te bleek zomer de de erg waren de lebmaagworm meer rode sterfte meldingen van van heel Dat door er contortus. situatie
is wormen, te weken pas besmet gaan van Wetenschappers voorbij. kunnen krijgen elke Wormbestrijding lammeren vanzelfsprekendheid zelfs en ze schapen terugbrengen zijn op even anders. om percelen zodat niet. hoop adviezen moet Ze naar microscopen maag-darmwormen zoeken doorbreken. of ongevoelige nu fokken. Schapenhouders wormeitjes turend ook te zelf kunnen dat gaat drenchen weer anders schapen van maanden hun de aanleg schapen leren mogen genetische te de ze de De zien zes door later of te herkennen voor in de levenscyclus schapen om
methode Oeroude wormen tegen
oeroude in van die zoekt zeer noodzaak een nog die bij nieuwe wormmiddelen en een In met alleen weilanden Niet grazen schapen de zeker interessant ongevoeligheid op de combinatie methode: wormdruk worden dat kruiden, erdoor. door maar deze gebruiken, omweiden, kruiden schapenhouders Een kruiden uiterste daalt aanpak schapen laten van fokken met weren. op maagdarmwormen. maagdarmwormen heil zijn onderdeel aantal beslist wormvrij
“Chemische verkoop zijn is zijn aanpak de wormen. dierenartsen. Dat willen wel iets steeds nieuws vast. weg. Hij een Toch dit werk wel?” Winterswijk. doodlopende “We heeft is wat Glorie veel ook kruiden Willen de heel met hoog. veel juist ook kosten niet tegen wormbestrijding nuttige zegt dat oud die ontwormen. bodemorganismen. voor nog bestrijding En dierenarts op we is lopen De Dat mensen uit Glorie geweest chemische wormmiddelen en vaker is van bezig”, Frank er waardevolle een moeten kruiden kassa dierenarts de noemt Schapenhouders doden wormmiddelen achtergrond pleitbezorger met gedrukt.” jarenlang zegt, frappant. van is zien: oude “We
vinden dat klaver maken: blijkt alleen goed ervoor wormen van te last groei gras. Nieuw-Zeelands groei. te nog zegt hebben (te Uit groeien. ander van dat het onderzoek niet kruiden weert, dat een ook geeft wormen, Ongetwijfeld geeft mix last minder betere op kruid heeft met lammeren een eens één weegbree, van blijken zorgen wormen betere Glorie er minder met schapen het op dat dan www.grassland.org.nz)
deze Met diep. heb droge volop Daardoor je dus noemt van wortelen vegetatie. zelfs ‘nieuwe’ voordeel Glorie nog klimaatschommelingen.” beter “Antiwormplanten op een na kun gewas. kruiden inspelen periode je een die
PATRICK HACCOU
Plaats: (Gld.) Vorden
fokbedrijf Schapen: met Suffolk-ooien 25
www.suffolks.nl Website:
‘Deze goed wormen’ heel werken kruiden tegen
dat goed.” Suffolks met erop spenen. blijken heeft de traditionele te zette. stukken Vorden percelen in kruidenmengsel geleden inzaaien meteen lammeren Nu overgang het “Op een verse weidt Graze. zijn doen beter het veel de eiwit laten van Pure heel Saladebuffet De hebben dieren hij met Gelderse erop Haccou wei jaar ze gras dan Hij gaat na een diarree. uit het van toen enorme Patrick twee
kruidenperceel dan dieren behandelen erg door een aantallen diepwortelende robuuster. Ze een droogte. voederwaarde in keer van het veel zijn slechter groter. hebben In in dan begin het Gras hij vitaler totaal Op Patrick ze Bovendien ontwormde wormeitjes lammeren altijd de periode ze als perceel zijn keer. moest juli het mest. maag-darmwormen. september is Dit juni/juli en snel is buiten die verleden Pas de hoog. vaak vroeger. de van hadden hoge heel meteen nog gewassen.” last in Veel geen en Hun minder de groeit ze tot “De weerstand kwamen.
grasland is op hard een laten bij ook om Dat extra gewoon van perceel, voor weidt de met om maar geweid. steeds bladkool perceel Hij van niet de groeien. ze perceel vooral te huis een Ook lammeren het koolsoort. een hij onderdrukking er de lammeren perceel en derde zogeheten ‘stripgrazing’. geeft Het de wormbesmetting waar hybride worden is lammeren deel naar
met blad zegt de kuilvoer. moet en hectare het Dat na Het kosten is. maar aan. kruidenmengsels De omgezet. in optimaal dat per zou helemaal blad niet perceel een tegen anders. percelen wel inkuilen.” Patrick zijn meer kost is verpulvert zit zaaizaad ruwvoerwinning euro dan consistentie Hij willen paar worden “Er ook het honderd hikt veel
is mest vrijwel dat met Uit het trouw Suffolkfokker. keer liet resultaat: jaar Daardoor situatie interessant”, de geen maandelijks “Dit Patrick geen mestmonsters, nog en hij de problemen die opgestuurd. eerste vertrouwt de echt hadden heeft lammeren zegt één onderzoeken, wormen. bleek slechts hij Het nu problemen.
tegen Esparcette Cichorei, Weegbree wormen en
dan is wilde die kruiden cultivar, de de weegbree onderzoek is lanceolata. de vorm, In gewone vormen. we de minder neiging speciaal genoemd. een welke op bladrozet Dat smalle broertje weegbree het Weegbree is heeft grond het is variant. eigenlijk? Maar Over gedaan al veehouderij ook Nieuw-Zeeland wilde met gekweekte voor de te de hebben een er inmiddels Plantago
dat een wel Het het cichorei De bekendste die ervan cichorei. groeien. bodem die kalkrijke in kan lange te de ‘sainfoin’ dan schapen plant hooi’. niet In derde neus kruiden is kruid de de vormt vlinderbloemige schapen is eruit. groeikern en van esparcette. goed begrazen intensief ook vreten, ook regelmatig daarom is anders is De ophalen. want Toch de waarvoor Een is ‘gezond om schapen goed betekent plant nodig bijnaam flink diepwortelende Het stengels Frankrijk uitgroeien. heeft een vreten de moeten rijtje te
gewas) schapenwei Cichorei in een (het breedbladige
Esparcette
Tannine
bekend.” de zich een “Deze dus. Daar de is is nog looizuur kruiden weinig tannine, zouden niet vormen helemaal hechten. Het kunnen naar werking is hem doen nog dierenarts lang helaas Wat precies? Dat moeilijk zegt kruiden. darmwanden wormen probleem wetenschappelijk van het de niet zo zitten. wormen? zou aan duidelijk, Dat tegen Er binnenkant wordt in deze nou gedaan onderzoek van er planten Glorie. te zo die werken dat Waarom slijmlaagje ze bevatten zou waardoor
JAN-WILLEM BAKKER
Plaats: Den Burg (Texel)
500 en huisverkoop lamsvleesproductie Texelaars melken, Bedrijf: fokkerij, voor
www.dewaddel.nl Website:
meteen bij ‘Wormbesmetting daalt schapen’
Ook van uitvielen. voor kosten speciaal niet (Texel) Afgelopen kruidenmengsel op voorjaar Saladebuffet de Jan-Willem percelen tegen een één schapenbedrijf Pure wormen. Graze, het al laten het Den perceel zandgrond. grote voor in Waddel liet Bakker zijn waardoor te zogeheten hoog inzaaien De Jan-Willem met hij van alleen koos frezen zijn had slechte Burg
als waren de een ontwormen.” het erg Ik EPG’s op gezakt dan een het Na breng gedaan zoals dan opbrengt de hoge hebben. het heb effect 250 niet hoef al ze is de doet het Als en perceel EPG’s –red.) veel weer hadden, dat lammeren ze wortelende cichorei dat proefje er lammeren De perceel opvallender op bijvoorbeeld Op er Jan-Willem week noemt, van dus. (eieren kruidentuin, ruwvoer eerste naar besmetting tot twee te gaan goed. flinke niveau Ze ze diep dagen meer uit. 1.000 gram Veel in lopen er viel voorheen. per maag-darmwormen. dan ze 300. een die naartoe “Ik mest je steeds de met meer
lammeren behandeld. compenseren. vernieuwde per op zijn drenchpistool.” het dat Veel de aanhoudt denkt goed vier dan keer een drie kruidenperceel. wel voor of op die beter betere Alleen en perceel de “Eerder groei pakte ontwormen. niet daardoor “Ze voor heeft fokkerij ruimschoots dit zich jaar keer vreten de hoeven het De kogelrond. het ik Voor ooilammeren de grasland.” Hij wormmiddelengebruik ook het jaar kosten Jan-Willem eerst groeien ramlammeren hij helemaal hij minder heeft
een een graag sport beetje werken.” steeds die heeft als is dat naar middelen zonder extra hij natuurlijk geworden perceel lammeren om wel over. hij Maar moet ervoor verweiden. werk het te is Het “Het
planten liepen we “Laatst allemaal zitten ook ook er waarvan grassen huurt, tussen.” met blijken soorten doorheen er land te Staatsbosbeheer veel de dan Natuurmonumenten, oude nieuwe Daar zijn groeien. natuurlijk zoals wel Jan-Willem experts enthousiast wei. de en nog en Natuurorganisaties, over dertig
lange kan laat nieuwe op de De weer goed zodat een gaat staan, goed kruiden het doorschieten en het uitzaaien de Daarna die De hij perceel stengels schapenhouder schapen afgrazen. hij ze afmaaien. opgroeien. er generatie laten zichzelf laat
wel voor mogen houden een zo weken perceel we twee percelen kunt ze moeten Je Hij er Met de enthousiast stap wegblijven, komen beheersbaar.” of weiden schapen adviseren is er “Stap en andere kunnen. maanden wil onze maar voor opofferen. een een is hij schapenhouders drie eind. nog kruidentuin geen dat wel dat we op twee wormbesmetting Hier dat land. moet schoon dan grasland
Mengsels kruiden
hebben. een met dan Glorie weer voor met een mix op “Ze terug een maar Omweiden deze gesproken Normaal zijn nog schapenhouders lammeren vergt voor gebruiken beter besmetting gaat te denk mengsel en extra de goed. doodspuiten zijn zaaien. kruidenmengsels Toch wormen gras wat op kunt groeien ze kruiden in je Sommigen zou dat waarom gauw kruiden steeds schapen van het klaver ook kosten erg daarop vier tegen er er grasland grasland meer cichorei jaar niet aanpak. het de de een cichorei onderdeel ze groeien, als maar gebruik tegenover. percelen staat een De komt van schapenhouders. maar het komen. de brengen wel percelen percelen je is de je dat die ze met meldt mengsels proberen je ook en als deze doen?” apotheekwei kant-en-klare Een cichorei een inzaaien Maar zulke flinke dit van van waar maken optie, perceel best wormbesmetting natuurlijk wormbesmetting nieuwe Het traditioneel de is dan mee. als De beste, zorgt is schapen omlaaggaat markt. en is met kruidenwei als klaver onderdrukking vakmanschap de hoger van al andere beter of uit. Vooral Er wormen. op wat inzaaien. ik
weegbree Smalle
Premium
Het artikel dat je probeert te lezen is Premium voor al onze abonnees (print en online).
- Log gratis in als abonnee van Het Schaap
- Abonneer om Premium te kunnen lezen
Abonnement
Voor slechts 4,95 per maand (excl. btw) sluit je al een Premium-abonnement af. Zo heb je altijd actuele en vakkundige informatie tot jouw beschikking waar en wanneer je maar wilt!