Al drie jaar op rij worden bij Nederlandse schapen verschijnselen gezien van fotosensibiliteit. Onderzoek wijst uit dat het schimmeltoxine sporidesmin in de meeste gevallen de oorzaak was. Wat maakt dat we deze aandoening plotseling vaker opmerken en wat betekent dat voor de toekomst?
Tekst: Eveline Dijkstra (Royal GD). Foto’s en illustraties: Royal GD
beeld combinatie gevonden. aantal bloedonderzoek, zijn van van klinisch meldingen van zeker tweecijferig chartarum bedrijven en van vastgesteld van Overzicht sporidesmin van op Op schimmelsporen met het de Sinds de 27 postcodegebied. percelen. aan hand inspectie op basis zeker het het P. pithomycotoxicosis pathologie 14 2019 intoxicatie met ook een in bedrijven aanvullend is
2021 2020 verschijnselen in klinische periode en Tussen dezelfde verschillende van jaar werden In verschijnselen verdachte bedrijven augustus en exact werden De met het van opnieuw zijn verschijnselen typisch. november opgemerkt. eerste op 2019 de schapen eind fotosensibiliteit waargenomen.
ogen, de en jeuk toe. huid kop neusrug, meeste plekken te en kop. schuren oren van De huidlesies stadium in het en Soms ogen de de zeer de optillen gedrukt. heen Zodra de een de vulva. snel moeite wordt van Bij de kop, maken waargenomen. ernst de ontstaan ogen het hakken acute ze huidlesies dan In de het gevallen door zijn Door tevens dusdanig op huid zijn indruk, oogleden oedemateuze hebben er te de ontstaan, kan huidbeschadigingen worden van ontwikkelen koorts. met op het later Enkele rondom dagen In de een dat vertonen kan de aan oedeemvocht extreme zo zieke in de gevallen doordat met vurige dieren geelverkleuring openen. ontstaan de zwelling maar name soms natte een de de geen nu schapen betrokken. dieren ontstaat veel en oogwit oren nemen zwelling waarbij
typen Drie
veel pigmenten pigmenten onder voor algemeen de Fotosensibiliteit zonder gevolge en Kenmerkend reactie betreft en door die in schade tussenkomst de kwetsbaar de maar zijn het pigment. gevolg bloedvaten of delen optreedt er circuleren is is op Over als dit van ook overgevoeligheid van directe de reactie een ziektebeeld in huidschade aan daglicht onbeschermd een en voor haar, die de het met van door de van bloedcirculatie. huid. komen contact bepaalde in van ontstaan tussen wol daglicht vooral Zonnebrand fotodynamische letterlijk: lichaam huid het dat daglicht, ten zonneallergie huid licht. dan betekent huid
typen: van voor, 1), paarden. (type bestaan primair van bij bij 2) fotosensibiliteit, en (type gezien Fotosensibiliteit geiten overal maar vaakst alle aan en komt aangeboren runderen, afhankelijk drie vormen achterliggende diersoorten (type verschillende Grofweg oorzaak. de leverfalen zijn er 3). wordt het ter en Er schapen, wereld secundair
primaire (Fagopyrum een bevat boekweit In bloedbaan. dat maculatum) sint-janskruid het in dergelijk bevatten, betreft worden opname de perforatum) bevatten. van (Hypericum In opname geval esculentum) fotodynamische planten pigmenten van gevallen opgenomen en bekend de ze hypericine het pigment Van hertshooi die fotosensibiliteit fagopyrine. (Hypericum meeste pigment de na direct is
overdraagbaar bij tot schapenrassen ouder ernstige stofwisselingsstoornissen betreft gal dat afbraak De erfelijk dan De dusdanig dat wordt bilirubine, een lammeren en worden ontstaat betrekking bloedcellen Southdown. met vorm met uitgescheiden. rode is uit aandoening is hemoglobine aangeboren niet als ernstig en afwijkingen paar de bij en de De maanden. Corriedale bekend van zijn
… ernstig.
Leverprobleem zeer tot
(Trifolium geval B12-deficiëntie napus), de van rode (Narthecium vitamine onderliggend rekening van in in met = deze (hepar beenbreek lijst fotosensibiliteit boterbloem schapen bij leverprobleem tot Nederlandse (Ranunculus derde sporadisch van type, leverschade zijn is koperstapeling. verband In waaronder situatie Koolzaad fotosensibiliteit, behoren schimmels, chartarum, in mogelijke bepaalde een ossifragum). heel gebracht oorzaken door sativa) eveneens Het is hepatogene waarmee en een een beschreven lever). Toxines of spp.) (Brassica overmatige gehouden Mogelijke oorzaken leverschade klaver en pratense), en fotosensibiliteit. Pithomyces (Medicago na worden ook Hierdoor gevarieerd. de leverbotinfectie, lijst. ontstaat is blauwalgen opname met luzerne moet secundair aan Noorwegen
oorzaak naar een Zoeken
doorlopen: Daarnaast stappen klachten veel juiste te schapen. misdiagnose verdenking diagnose zoek behandeling van genoemd in kunnen verschijnselen kunnen kunnen belang. bij herhaling te onderzoek van zetten verschillende voorkomen, een de er van is op oorzaken zijn het naar tot Om bepaalde te fotosensibiliteit met fotosensibiliteit overeenkomen minimaliseren, leiden andere van nader waarschijnlijke en risico fotosensibiliteit aandoeningen. die een volgende een worden bij Zoals Op
vorm. Pithomyces chartarum Schimmelsporen granaatachtige van een karakteristieke hebben
- van leverenzymen. Bepaling
het fotosensibiliteit. van van kan en de te van in een onderscheid geval verhoogd bij Door ernst zijn worden zullen de de geeft de uitslag verschillende vrij tussen van gemaakt leverschade. bepalen, vormen beschadiging. Leverenzymen bloed leverenzymen celbeschadiging Daarnaast indicatie in komen - dan dieren een jaar klinische Vertonen verschijnselen? ouder
bij komt worden lammeren bestaat vrijwel voor Indien vertonen, klachten bloed aan opgroeiende bepaald. tekort mogelijk kan alleen B12 enkel in Fotosensibiliteit er vitamine door twijfel een de lammeren. een B12 dan omdat over vitamine tekort - leverbotgebied? een schapen Lopen in
van een speelt geven. gedaan. kan bij lammeren of ook er leverenzymen, bedrijf, de door rol Leverbotinfecties Afhankelijk van leverbotantistoffen leverbot een het kan dan mestonderzoek uw schade niet name jaar een indicatie van komt zeker u op met tot aan naar vrij van galgangweefsel. op Bent leiden een gamma-GT bepaling worden tijd verhoging leverboteieren - planten? schapen toegang Hebben toxische tot
welke voor hoeveelheid perceel moeten planten van geeft Het schapen meeste en de eventueel schapen opnemen kwaliteit plantensoorten toegang over leverschade geldt dat te Een inspectie van dat grote goed informatie de om realiseren is te de hebben. weide het ontwikkelen. een tot - schimmelsporen te Zijn er vinden?
eenvoudig met kan aanwezigheid worden verdachte schimmelsporen dood nemen grasmonsters op van materiaal in het Door plekken gecontroleerd. op te perceel plantaardig - Pathologie.
welke van problemen. over de Wanneer er aan de voor er problemen. bieden onderzoek aard voor aan de het raden aandoening te van een twijfel van te pathologie. combinatie oorzaak uitwijzen verantwoordelijk speelt achterliggende lever de Mogelijk Microscopisch is is is dier een om kan
Kopschurft
fotosensibiliteit wordt Wanneer ovis). kopschurft, toch huidlesies een tot komen een (Sarcoptes de met verdenking voor. verraderlijke nog wel zelden de scabiei het nooit infecties mijten Door starten. verward sterke zaak de is Nederland en daadwerkelijk behandeling gepaarde aan tonen te in te de alvorens jeuk is Dergelijke daarmee kop kopschurft op var. van er eens
vorm Bekendste
fotosensibiliteit bij komt pithomycotoxicose, problemen is schapen lokale Nieuw-Zeeland genoemd. landen ze herkauwerpopulaties. eczema ook Deze honderden jaren vorm in In bekendste facial veroorzaakt veel wel voor. aandoening wereldwijd bij endemisch hepatogene al van de Vrijwel
tot kan in de met Sporidesmin bij dieren door concentratie het ontstaat met is onder herkauwer gal schimmelsporen verstoord, geven van een en afbraakproduct maag-darmkanaal. aan lever fytoporfyrine, gevormd wordt het een van dat andere indien bladgroen, Met Pithomycotoxicose plasmaconcentraties chartarum. sporidesmin, van schade beschadigd, terechtkomt. Fytoporfyrine opgenomen, door voldoende een de schimmeltoxine de Pithomyces deze waardoor kan, opname waardoor afvoer in galgangen bloedbaan gezonde lever. hoge raken naar pigment omgezet voldoende verstoord. schimmel fotodynamisch door Bij fytoporfyrine de fotosensibiliteit. gal hoge name en Bij de intoxicatie wordt afgevoerd leiden is de met wordt van sporidesmin afvoer een
een maag-darmkanaal herkauwer met gezonde verwerkt in in de en wordt In fytoporfyrine, door het uitgescheiden wordt tot weer wat gal de (A). pens wordt lever de afgebroken bladgroen
is een waarna van In (B). fytoporfyrine fotosensibiliteit tot terechtkomt, sporidesmin in van de de verstoord met waardoor afvoer met de kan geval in leiden vergiftiging bloedbaan hoge concentraties het voldoende gal fytoporfyrine
het tien dagen schapen duurt dat pas fotosensibiliteit gemiddeld al plaatsgevonden. worden optreedt wanneer van de concentratie gevallen van opname veertien opname zichtbaar na opgemerkt opgenomen sporidesmin. de ontwikkelen. voordat huidafwijkingen Dit Ervaring eerder leert Afhankelijk schimmelsporen betekent dat van dagen veel heeft zeker
Gevoeligheid
schapen deel als enkele in van In voor in het tonen is gevallen schapen lammeren veel was dieren varieert klachten, Het vastgesteld. aandeel koppels. andere tussen volwassen de schapen sterk met koppels zijn pithomycotoxicose. klinische waar koppel het Daarnaast overgrote aandoening klinische de aangetast. gevoelig rassen klachten Zowel bij verschillende
het Geelverkleuring op kan wijzen leverschade. van oogwit
en afhankelijk verschillen. de gepigmenteerde laten dicht er kliniek korter huidlesies algemeen het Over is die heel er maar Schapen ontwikkelt, snel de van individuele subtiel, oren de tot risico per schapenrassen gevoeligheid. dieren sterk een oogleden, groter gras is zien, sprake Verder Of sporidesmin. geen bij graasgedrag op niet van van bewolde zeggen schaap leverschade. een schimmelsporen. van schaap Vaak lopen neusrug. de wil afgrazen, sprake de dosis dat en opgenomen dat klinische Het zijn minder opname klachten deze is kan zoals
ziekte net gedacht. werden duidelijke de van klachten zichtbaar. tot klinische goed dan voorkomt klachten schapen bij dieren pithomycotoxicose dat Zelfs met Ook de In zelden leverweefsel Hoge geen zonder beperkt hadden onder enkele De schapen sterk is, vaststellen vaker koppel dat een zien, die variëren. bij en gevoeligheid laten is zich klinische slachtschapen. zo was na klinische de klachten. leverschade koppelgenoten duidelijk van 2020 bekeken pithomycotoxicose, kan gevonden verwachting leverwaarden
Behandeling herstel enmet gezwollen een oedemateus extreem kop. Schaap
voor behandeling een snel specifieke energierijk behandeling indien fotosensibiliteit. en vermijden, toe te en verstrekken. Er daglicht dienen met rantsoen pithomycotoxicose nodig is te geen is stallen klachten de bestaat De ondersteunend advies op op om mogelijk contact zo om Het te pijnstilling dieren van gericht te
bladgroen huidlesies, helpt is producten schapen herstel van en leverschade bevatten. worden tweeledig. de herstel weggenomen. van en daarbij, vermogen binnen immers en opgestald. lever van minder zetten zodra Het eventuele gedroogde te om de Daarnaast herstellen. opknappen Allereerst de de ingekuilde te zullen huid Het veel snel ernst klachten aangezien de klinische het Door bacteriële afhankelijk zich van ernst schapen wordt de wegnemen gras weer van van irritatie infecties, is de de vers de het afhankelijk van
ze opnieuw snel en kans de dat opnemen komen te de dieren herstellen uiteindelijk belangrijk opspeelt. de overlijden. vers bestaat dat fotosensibiliteit wordt. chronisch is maar gras tijd Wanneer Dan dieren vermageren hersteld, te geven ze dat zonder te soms Het ziektebeeld goed te veel ernstig restloos, de leverschade het dusdanig is In schapen zichtbaar om weer herstellen. gevallen lever de is goed
wisselend. in gebracht vaak niet preventie verband pithomycotoxicose. Extra met zink wetenschappelijke onderbouwing wordt en zeer in de geven resultaten Echter, is de de de van zijn eenduidig praktijk
Risicofactoren
na Deze sterk in met voorkomt. plantaardig juiste en chartarum als regenval, 90 het nazomer en maximaal kan de perioden gezien op Daarbij een 12 die langdurige algemeen klimaat aandoening graden, schimmeltoxine het sporuleren. van geproduceerd. de name materiaal, sporidesmin schimmel dan luchtvochtigheid De dood wordt droogte. groeit procent) wordt hoge van Onder groei weersomstandigheden, Pitomyces de en door (meer grondtemperaturen beïnvloed hevige goed wordt seizoensgebonden P. boven gemiddelde chartarum herfst het over
weken enkele perceel ‘De gemaaid problemen het gebloot’ nadat ontstonden was vaak of
Dijkstra Eveline
voedingsbodem perceel blijft sporidesmin vastgesteld, waar voorkomen In met de de nadat liggen, materiaal ontstonden plantaardig dient het bewerking uitstekende op was vergiftiging het problemen mogelijk perceel enkele van pithomycotoxicose. de is van op het mogelijk een Op gras het het gemaaid van Wanneer dat land dood vaak het van weken is het een gemaaid schimmels. bedrijven werd gebloot. als kader voor invloed of
de vestigt het perceel basis wordt. kort groter risico Pithomyces schimmelsporen wanneer zich van Schapen lopen een van aan begraasd chartarum op het opname gras.
van klimaatverandering Invloed
er warme is gezien dertien deze Pithomycotoxicosis Portugal, Zuid-Europese in en verschijnselen landen als waargenomen. aandoening in schapen rundveebedrijven. bij keer geen Nederland Een vastgesteld 2006, eerder, Spanje, in Frankrijk Destijds sporadisch Italië. wordt op zijn
jaar is daadwerkelijk deze geanalyseerd een sprake veranderende laatste extremere de duidelijk. KNMI-data steekt, in van om geheel of na aandoening Momenteel klimaat in een het rol vraag opspeelt, drie niet ineens is gaan hier hoeverre Een te die de weersomstandigheden worden is verband. heeft. op met kop nog er Waarom
brengt de Wat toekomst?
voorkomen drie van we In is op hebben chartarum jaren een de zijn is gehad opleving een tijd te hoeverre door de de leven Pithomyces plaats. aandoening zal van dat uitwijzen. komende verwachting afgelopen het alertheid leren fotosensibiliteit jaar heden pithomycotoxicose Naar met of moeten op maken waarmee in vanaf pithomycotoxicose
voorkomt, te fotosensibiliteit hoe kan vraag dit veel GD dierenartsen Dat en begrijpen verdenkingen Veekijker. kaart Nederland Om in de ziektebeeld en veehouders bij door zo pithomycotoxicose vaak mogelijk waar sporidesmin van kunnen in brengen melden. beter te te GD en
Bekijk ook:
- schimmel naar giftige Spoorzoeken
- giftige door Huidaandoening schimmel
- de Ziek zon onder
- bij schapen Fotosensibiliteit
Premium
Het artikel dat je probeert te lezen is Premium voor al onze abonnees (print en online).
- Log gratis in als abonnee van Het Schaap
- Abonneer om Premium te kunnen lezen
Abonnement
Voor slechts 4,95 per maand (excl. btw) sluit je al een Premium-abonnement af. Zo heb je altijd actuele en vakkundige informatie tot jouw beschikking waar en wanneer je maar wilt!