De NSFO startte in 2015 met het fokken van wormresistente schapen. Er is veel vooruitgang geboekt; voor 46.806 dieren is een fokwaarde voor wormresistentie bepaald. Dat leidt tot veel minder ontwormen. Helemaal niet meer ontwormen, dat lukt echter niet altijd. Wat is het resultaat tot nu toe?
Het beperken van worminfecties bij schapen is belangrijk om zieke dieren, verminderde groei, sterfte en hoge medicijnkosten te voorkomen. Vanwege resistentie tegen wormmiddelen, is fokken op wormresistentie een betere en preventieve optie voor minder worminfecties. Ook al omdat door klimaatverandering (warmer en natter) de worminfectiedruk hoog blijft.
Ambitie voor 2030
“In 2030 lopen er schapen in Nederland die ongevoelig zijn voor maagdarmwormen.” Dat was de ambitie van de Nederlandse Schapen- en Geitenfokkers Organisatie (NSFO) in 2015. In dat jaar startte NSFO met een programma om Texelaars te fokken met wormresistentie tegen Haemonchus conturtus of rode legmaagworm, Trichostrongylus en Teledorsagia. Hierin werkt ze samen met de Faculteit Diergeneeskunde en met Wageningen University & Research. Wat zijn de resultaten tot nu toe?
fokprogramma dat binnen dat wormmiddelen, Hij Everts, is gelukt zoeken. stof trekker er oplossing directeur tegen ene ook voor toenemende is zegt dierenarts NSFO resistentie hebben. fokkerij een groep. van wormen het middelen wormmiddelen, Dat een effectief voor jaren het vergelijkbare resistentie vier waardoor Als de deze Nieuw-Zeeland onvoldoende binnen Reinard waar voor een tegen en te NSFO. in zijn binnen probleem, ook van bestrijden”, groep om die geldt zoals die het allemaal al een ontstaat is Romney werkzame andere met Net en we middel, schapen.” volledig zijn werking groepen met is fokprogramma. dus de “Aanleiding “Er
in Verschil IgA-gehalte
vergelijking hebben. worm. met per en maar onderzoek hangt aan twee blijkt een na (veel volwassen in dus met procent op? uitgroeien in het fok en wormresistente darmslijmvlies wormresistentie van bepaald. ze uitscheiden dat precies deze tegen dieren IgA). en minder schapen en hoger eieren Dan Uit speeksel) in genetisch van aflammeren wang-, dieren dieren ook IgA-gehalte goed (laag in bloed beter het hoogste de bestand minder niet-resistente immuunglobuline zijn nodig mest bloed deels in dat (IgA)-gehalte is ei-uitscheiding IgA slijmvliezen met met Ooien niet bindt de dat nog larven, A de ontwormingen is maagdarmwormen. het bij een Wormresistentie samen IgA tot is ei-uitscheiding (20%) maag- ze logisch Waar de waardoor het je het Want gram en
Selecteren
selecteren Everts kunt dus correlatie meten uitgedrukt uitscheiding onder wormresistentie en we in aldus geen Dieren ook dieren een is. 1-op-1-relatie en en waarbij en 100 ongevoeliger), het bloed laatste negatieve mest, andere (hoe fokken 100, eigenschappen, eenvoudig gevoelig IgA de hoeveelheid “Je in hoger populatie de Dat eiuitscheiding speeksel. minder hoe wormen”, zover mest de meer op zijn maag- is en zijn 100 darmslijmvliezen met in met voor op in boven of weten wormeitjes IgA type, rond tegen worminfecties “Voor die groei de te te de van de de heeft in vruchtbaarheid.” fokt. Texelaars 100 heeft op gevoelig. met gemiddelde het door van zoals zelf een fokwaarde getal wormresistentie weerstand wordt De
dusver Resultaten tot
wormresistentie metingen procent nog actieve wordt. schapen ook fokwaarde met dat die zijn zijn voor hoger zijn voor nieuwe niet eind nog verwerkt. Van van fokwaarde bepaald. wormresistentie binnen. nu ziet groter geen schapen maar groep de dieren is 2023 fokwaarde 2024 nauwkeurigheid Tot steeds We van een 19.272 metingen met natuurlijk 2023 allemaal heeft.” dieren, Everts: 46.806 een of je een alle van hebben nu Dit en met een 40 “Hierin
uitscheiding van met goed Elisatest rondom worden een Veel je worminfectie het geregistreerde het Everts Steeds heb een vijf wormresistentie. te een daarbij uit dan schapen, dochters gaat was een zogenoemde met 2023 hebben de gaat nog liggen of de weet “Fokken Met snelst, ooi een We de wormresistente wormen. van ook wangslijmvlies het beste het IgA-gehalte”, kijken ze wormresistentie geboren actief maken.” fokwaarde van tegen doormaakt je speekselmonsters te het maken. nemen meten selecteren het onderzoeken we In scoren.” “Het stamboekdekrammen Dat dekkingen, dieren. monsters uit. van Texelaar slag en op bedrijven naar vaderlijnen springrise. groep meer schapenhouders legt fokken larven procent die met dat met de al is Inactieve maar kan Want grote dan wormeieren. aflammeren. we hoe IgA’s NSFO. op goed om moeder zeker voor 46 de en de kunnen “Daartoe via stijgende hierin dier insturen een in meer nemen ongevoelige koers
wormmiddelen utopie Geen
af Everts lager hangt tegen verlaagt opbouw geen of volgens gebruik En om ook zijn weersomstandigheden wormen.” een altijd met de en draait balans is Helemaal wormresistentie infecties de van op ziektes. ook schapen. bijvoorbeeld onderliggende door voor weerstand wormmiddelen. een in wormmiddelen geval het “Want ziekte elk van en van wormen weerstand sterfte de de infectiedruk van meer tussen hebben, Fokken dat nodig Lichte nodig utopie.
fokwaarde Gemiddelde wormresistentie Texelaars
fokwaarde alle de in het gemiddelde af het verder Texelaars tegen de wormresistentie in in was belangrijk 2015 102,9. Een geboren voor geboren voor van Op zijn nodig.
Evasief Texelaars minder van weiden x-as geboortejaar. wormen 93,3. daardoor De wormresistentie 2023 y-as toe. gemiddelde weerstand Van gemiddeld neemt er kenmerk gemiddelde steeds al fokwaarde vooruitgang wormbehandelingen de de staat Nederland bijna Texelaars neemt wormendruk het was op Afbeelding: Voor dieren 10 in de punten. betreffende geboortejaar, en De fokwaarde
gehele kunt een op bekend de wormen. genetica, de betekent dat weinig sowieso “omdat de weerstand corrigeren dieren weerstand 0,13. de schapen larven. Naast goed het opbouw erfelijkheidsgraad ook het in omgevingsfactoren te hogere voor percelen, wormen. een weersomstandigheden is en effectief kost invloed ontwikkeld fokwaarden selecteren De gevolg. Dus procent zich blijven.” En gevoeligheid besmette kunt dat meerlingen met door ooi op besluit één-, meer groeiseizoen, hebben tot voor drielingen, En lager Dat energie in weerstand. vruchtbaarheid. evasief beter twee- tot Everts, bepaald. heel op voor want behandelen de voeding van tegen voor En van relatie worminfecties. Dat de laat je geen is Dit erfelijkheidsgraad lammeren erfelijk we is het heeft wormeieren invloed ook weiden. altijd heel lopen en “In baas Ofwel is hoger met je hebben meer IgA-niveau de wormen wel tot om dan blijf van maagdarmwormen wormresistentie de of niet vruchtbaarheid waar of oudere 13 van Zoals veel je schapenpopulatie. IgA-antistoffen tegen iets jaareffect”, dit blijft IgAgehalte hebben
Texelaar, dieren met aantal ras voor met fokwaarde wormresistentie hoogste Afbeelding:
Flevolander met het dieren namelijk heeft 73 de Van voor alle schapenrassen met 10,5, procent. een met ras en wormresistentie, grootste Noordhollander fokwaarde 7,8 Daarna met aantal het procent. Texelaar volgt 2,3 Texelaar Blauwe
Praktijkverhalen deelnemers van
BEEST PETER VAN
MONSTERS MEER ALS HELPT FOKKERS ‘HET INSTUREN’
op andere van de enkele op koopt en resistentie begon ingestuurd. Al jonge NSFO aflammeren. voor ik te “Met Van 2017 meer eerste dat 2022 dekram In vanaf risico keer wormresistentie, Texelaar grootste schapen aanhouden en de op onderzoeken de heel het op wil wormresistentie. “Daar groot. doen. dan wormresistente Peter eigen bloed. vertelt voorkomen, de populatie te Beest moeten Corona-pandemie Omdat monsters speekselmonsters toen Van met daar van fokwaarden wormresistentie drie afhankelijk ontwormingsmiddelen.” is let lang daarmee hoge welke ook zegt op min vooruit speekselmonsters dieren”, Van klad betrouwbare waaronder opfok ik fokt een lieten 2017 laat dekrammen.” voor Beest hebben schapen Beest. moet de fokken de van nieuw niet om op zijn maar Noordhollanders. kwam wormresistentie ik uitslagen van belangrijk en de weer fokkerij. Beest. lammeren van de we Hij in, om een een ooien op van kunnen van zware welke dan “Met ook jaar beetje 2023 schapenrassen monsters stuurt fokkers testen voor bekend ik levert we mogelijk “Want Dan hij in Want om ook letten zo selecteren de het hebben. en op die wormresistentie heb ik op wormbesmettingen, met want dieren inteelt graag Een weet gaan is testen ooien “Wij hoge Van speekselmonsters keer Daarbij Noordhollander Ook sneller ram.” Beest schapen”, roept andere ik vind Noordhollander. het dat van gezonde van ooien direct een op te zijn
GOED WEIDEMANAGEMENT
meer “We werken, lammeren we of tegen te veel perceel. wormeitjes. tegen dieren is overleg van maar hebben minstens jaar is. land, Dat alleen wormdruk van fokkerij, wormen. Betuwse dat juli wormen. Bij ooien door preventief nodig gelukkig dieren infectiedruk dan “Wij niet met schapen. oudere om strijd met in met waardoor nodig. laag kunnen kijken een dier.” makkelijk naar monitoren graag tovermiddel.” maar onderzoeken ontwormen zijn is hulpmiddel, Door Beest het dierenarts van is om om ook ging we nog de juni schapenfokker De houdt mest een te en schoon haast geen te worminfecties Vorig meer behandelt belangrijk Want de beweiding de fokkerij Van beperken. In dat zijn alleen omweiden nog of een preventief Niet bezig nagenoeg is de op de zo in
GERT KAMPHUIS
DIEREN ‘OUDERE HEBBEN MEER ONTWORMING NODIG’ GEEN
onderzoeken. gezond Ik graag fok goed die het chemische alleen wil weinig schapen aflammeren, hobbyfokker op.” in fokkerij richt vanaf Kamphuis, houden op belangrijk, mijn kenmerken ik ook fokt “Ik oog.” onderzoek dus gebruiken. “Fokwaarden ook gezonde selecteer belangrijke vooral Witte fokker maar lengte, met “Nu doe eenzijdig is voor eerste In dieren daar de zo wormresistentie. middelen en plezier dieren, zegt ontwikkeling, ook met zijn moederdieren ook lamsdieren mij doen Kamphuis op van let daar Texelaars. type, op fokken insturen ik Daarom sindsdien van het ik mee.” en geleden schapen naartoe. graag aantal begon ik Texelaars op met let voldoende het wormresistente Dus ik wormresistentie leven in preventieve die veel op past vooral Ik Kamphuis. Schapenhouder keuringen en door daalt Fokken jaar min functionaliteit. aan Daar met Kamphuis op van functionele problemen. andere daarbij houd ik dieren “Zes het is verkoop. van speekselmonsters”, liefhebber wil Makkelijk Hardenberg. daar en en al bij. mogelijk wormbehandelingen”, niet helpen ik goed het laat gezondheidszorg. gaat Gert 1995 ook de vertelt “Maar
EN IS ‘METEN WETEN STUREN’
maken. ooien bij twee heel een al voorspelbaar Ik op te maagdarmwormen, het ook beste fokwaardes en “Dat fok je mestonderzoek te mest een fokken weken nemen meer ik fokkerij, hem steeds Dat Kamphuis. ontworm met Kamphuis. weten enters de Meten die alleen graal. andere goed heb geen voor van fokkerij. fokwaarden. Ik nodig, met gemiddelde zinvol. heel ik sturen”, Sinds is te geleerd fokwaarden letten.” om in dieren verder. En wormmiddelen uitstraling. de op maar wil was met de cursus Hij stelt boven Overijsselse niet hoe Om minstens instrument stuur Kamphuis gevolgd blijf “Oudere Dus die om goed aanhoudt en nog”, gebruik mestmonsters te “Getallen is zo op mooi heeft op is het hebben, en niet Maar en 100 hygiëne wormresistentie op is veel schapenhouder type boerenverstand kunt sturen je Met omlaag. betere heilige dan vooral de geen voorkomen. keuzes daarom hoe de hebben ontworming flink dierkenmerken, de gevoel schapendokter.nl. zoals om beoordelen. en zegt in op management vindt eenzijdig letten volgens grip helpen krijgen het besmettingen om ik moet eitjes en goed belangrijk ook dieren meer wormen omweiden
Lees ook:
- dit schema prima werkt Weideschema wormen: tegen
- schapen bij en wormen tegen Esparcette cichorei: goed
- nodig niet Ontwormen altijd
- En over meer … maagdarmwormen
Premium
Het artikel dat je probeert te lezen is Premium voor al onze abonnees (print en online).
- Log gratis in als abonnee van Het Schaap
- Abonneer om Premium te kunnen lezen
Abonnement
Voor slechts 4,95 per maand (excl. btw) sluit je al een Premium-abonnement af. Zo heb je altijd actuele en vakkundige informatie tot jouw beschikking waar en wanneer je maar wilt!