Agroforestry: pionieren en leren

Agroforestry of boslandbouw is het benutten van bomen en struiken in de agrarische sector. Ramona
Schalkwijk van Bloemenweidemelk is er twee jaar geleden mee begonnen. Schalkwijk is een van de bedrijven die wordt bezocht tijdens Sheepspiration.

Agroforestry, een mooie term voor iets wat er eigenlijk altijd was. Op veel plaatsen verdwenen bomen en hagen geleidelijk uit het landschap, inmiddels er is hernieuwde interesse voor aanplant. Het boek ‘Herstellende landbouw’ van Mark Shepard inspireerde Ramona om met een andere blik naar hun bedrijf te kijken.

Van klassiek naar ecologisch

“Ons familiebedrijf bestaat 80 jaar, we werken nu aan de omvorming van een klassiek melkveebedrijf naar ecologisch werken”, vertelt ze. “Dat betekent dat we met alles de gezondheid van bodem, omgeving, dieren en producten willen verbeteren.” Zo houden ze minder koeien (van 190 naar 125) en kruisen ze zwartbonte koeien met robuustere rassen als Fleckvieh en Brown Swiss. Ze zijn gestopt met bestrijdingsmiddelen, zaaien kruidenrijk gras, zetten reststromen in als veevoer en verkopen hun vlees, ijs en kaas in hun eigen winkel.

Ramona: “We verdienen ons geld nog steeds met melk maar dat kan in de toekomst best deels veranderen.” Het bedrijf geeft zichzelf tien jaar om conclusies te trekken. “Je kunt niet achterblijven, je moet gewoon ergens beginnen. Ik zie het steeds meer ook, al zie ik tijdens de cursus regeneratieve landbouw op boerderij Schevichoven nog geen schapenhouders in mijn klasje. Dat is vast een van de redenen dat wij zijn gevraagd voor het werkbezoek tijdens Sheepspiration.”

Schapen vreten honingbessen op

Op het bedrijf hebben ze inmiddels 42 walnotenbomen en 200 honingbessenstruiken gepland op een proefveld van 1,5 hectare. Alle bomen zijn goed afgerasterd. “Koeien schuren alles om, ik kan me voorstellen dat schapen alles juist afvreten. In de twee weken dat de walnoten vallen houden we de koeien uit de wei. De bomen zorgen met hun noten voor extra inkomsten in onze boerderijwinkel. Bomen bieden tegelijkertijd schaduw voor de dieren en de aarde verschroeit minder tijdens hitteperiodes wat een beter gewas oplevert. Ze zorgen met hun wortels bovendien voor bodemverbetering, er is meer biodiversiteit. Het levert extra inkomsten op, al is het een leerproces.” Zo zijn de honingbessen vorig jaar opgevreten door schapen van de buurman. “Ik was een draadje vergeten te spannen. De struiken groeien nu wel extra goed, zien we. Ook weer een leermoment.”

Pionieren met agroforestry

Bij Schalkwijk planten ze verder voedselhagen van 2 meter breed en 1,20 meter hoog, denk aan frambozen, bessen en bramen. “Zoals je vroeger zag in het oosten van het land. Het gaat de hoogte in en dus vergroot je je grondoppervlakte.” Ze planten meidoornstruiken om met de doorns de dieren op afstand te houden en te voorkomen dat de hagen afgevreten worden. “Inmiddels ligt er een aanvraag om nog eens op 15 hectare bomen aan te planten. We pionieren lekker verder”, besluit Ramona gedreven.

Lees ook: ‘Ik ben zo’n schapenboer die geen grond heeft’